Çocuklarda Teknoloji Bağımlılığını Nasıl Önleyebiliriz?

“Çocuklarda teknoloji bağımlılığını nasıl önleyebiliriz?” sorusunun cevabı, en başta ebeveyn tutumlarında gizlidir. İlerleyen yıllarda çocuklarda teknoloji bağımlılığı, büyük oranda ebeveynlerin ilk yıllardaki tutumuyla şekillenir. Bazı aileler ilk yıllarında çocuğunu televizyon, tablet, telefondan uzak tutma konusunda direnir. “Direnir” diyoruz çünkü çocukları bu teknolojik aletlerden uzak tutmak gayret ve özveri ister. Çoğunlukla enkaz gibi hissettiğiniz gün sonlarını düşünün. Örneğin çocuğunuza tekrar tekrar aynı kitabı okumak, şüphesiz eline telefon vermek kadar kolay değildir. Ya da yapacak işleriniz varken onunla hareketli bir oyun oynamak, tabletle oynaması kadar pratik olmayabilir.

Tabii ki bugüne kadar yapamadıklarınızla ilgili kendinize yüklenmenize gerek yok. Hiçbir şey için geç olmadığını unutmamakta fayda var. Çocuklar, hangi yaşta olurlarsa olsun ilgi ve şefkate ihtiyaç duyarlar. Çocuğunuzla kaliteli vakit geçirdiğinizde onu tablet, telefon ve bilgisayar oyunlarından uzaklaştırabilirsiniz.

Kitaplar, Çocuklarda Teknoloji Bağımlılığını Önler mi?

Ömrünün ilk yıllarındaki bir çocuk için yakın ve uzak çevresindeki her şey yepyenidir. Örneğin bir kaşık da bir ağaç da bir kedi de bir büyüteç de yenidir. Ses ve ışık çıkaran bir telefon kadar bir kitap da dikkat çekicidir.

Bir yetişkin için kitabın sayfalarında yer alan gezegen, pasta, kelebek resmi alelade olabilir. Ancak çocuklar, onlar için hayret uyandıran bu resimlere saatlerce bakar. Bir yetişkinin “çok bilmekten” kaynaklı üstün körü bakışının aksine çocuklar her resmi en küçük detaylarına varıncaya kadar inceler. Çocuklar için kitaplar, yakın çevresindekileri algılamak kadar uzaktakilere de kollarını uzatma aracıdır.

Bütün bu nedenlerle bir çocuk için “doğru” kitapların, teknolojik aletler kadar dikkat çekici ve heyecan verici olduğunu söyleyebiliriz.

“Doğru” Kitaplar

• Pedagojik ilkelere göre hazırlanmış,
• Çocuklar için mahzurlu bir içerik ya da görselin olmadığı,
• Yaş grubunun özellik ve ihtiyaçlarına hitap eden bir dil ve görsellerin kullanıldığı,
• Çocukları eğlendirmeyi, eğlendirirken öğretmeyi hedefleyen kitaplar; “doğru” kitaplardır.

Çocuğunu teknolojik aygıtlardan uzak tutma kararlılığını gösteren bir ebeveyn için doğru kitaplar, aynı zamanda çok iyi birer yol arkadaşıdır. Çünkü kitabın keşfedilmeyi bekleyen sayfaları çocukları bir yandan cezbederken diğer taraftan da onları farklı gelişim alanlarında destekler. Örneğin;

• İyi bir çocuk edebiyatı ürünü, söz gelimi bir hikâye; çocukların hayal, duygu ve düşünce dünyasını zenginleştirirken ailelere de rehber olabilir. Bazı yeni durumlarda ne yapacağını, çocuğuna nasıl davranacağını bilmeyen ailelere ipuçları verir. Çocuğuna neyi nasıl ifade edebileceğine dair örnek olur.
• Aynı şekilde seviyeye uygun bir aktivite kitabı da çocuğun eğlenerek öğrenmesini sağlar.
• Doğru bir matematik kitabı, çocukların matematik okuryazarlığına ilk adımı atmasını kolaylaştırır.
• Dikkat kitabı odaklanma ve konsantrasyon becerilerini destekler.
• Doğru bir ses ve çizgi kitabı, çocuklarda okuma yazma farkındalığı oluşturur.

Farklı kategorilerde hazırlanmış her bir çocuk kitabı, çocuklar için birer hazine gibidir. Onlara bir yandan kitap sevgisi aşılarken bir yandan da farklı düşünebilen bireyler olma yolundaki taşları döşemektedir.

Peki Teknoloji Bağımlısı Olmuş Çocuk İçin Başka Neler Yapabilirsiniz?

Küçük yaştaki çocuklarda teknoloji bağımlılığına karşı eğlenceli oyunlar, sanat etkinlikleri, sportif etkinlikler ve şarkıları kullanabilirsiniz. Ne yapacağını bilmeyen, canı sıkılan bir çocuğun tablet, telefon, bilgisayar oyunu bağımlısı olması daha kolaydır. Oysa eğlenceli ve eğitici faaliyetler yapma fırsatı olan bir çocuk, teknolojik aletlere çok ihtiyaç duymayacaktır.

Biraz daha büyük çocukları da heyecan verici ve dikkat çekici çocuk edebiyatı ürünleriyle tanıştırarak teknolojik aletlerden uzak tutabilirsiniz. “Çocuklarda teknoloji bağımlılığını nasıl önleyebiliriz?” sorusuyla ilgili diğer püf noktaları videoda bulabilirsiniz.

Yazan: Fethiye Tunç